Không chốn dung thân cho Người hướng nội?
“Bạn này ít nói nhỉ?”
Đã có ai từng hỏi bạn như thế trong một cuộc gặp gỡ chưa? Tôi thì đã được hỏi nhiều lần, trong các dịp networking (tạo dựng mối quan hệ), các chuyến thực địa, hay trong một bữa tiệc mà tôi không thân với ai trong số những người đến dự cả. Khi nghe câu hỏi ấy, tôi cảm thấy rất ngại và thường cố cười trừ cho qua, khi rời khỏi cuộc gặp, tôi luôn cảm thấy có lỗi, nhiều câu hỏi cứ quẩn quanh trong tâm trí tôi “Có vấn đề gì với mình vậy? Tại sao mình không thể nói nhiều hơn, quảng giao hơn như những người khác? Tại sao mình lại kém cỏi như vậy?” Sau một hồi cố tìm câu trả lời, tự dưng tôi lại thấy có phần ấm ức “Nhưng ít nói thì sao? Có gì sai với việc ít nói? Tại sao người khác lại cứ phải bình luận về việc tôi ít nói?”
Tính cách hướng nội và hướng ngoại
Phân tích cảm xúc của mình, tôi thấy mình ấm ức vì rõ ràng tôi không hẳn là một người ít nói, đồng nghiệp cùng cơ quan đều bất ngờ khi tôi kể mình được nhận xét là người ít nói. Khi ở môi trường mà tôi thấy thoải mái, như khi ở bên bạn thân hay ở cơ quan, tôi thể hiện là một người mạnh dạn và nói nhiều, nhưng cứ khi đi các sự kiện networking, tôi lại trở nên thu mình và ít nói. Sau mỗi lần đi như thế về, tôi thường cảm thấy “cạn” năng lượng và cần thời gian ở một mình để nạp lại nguồn năng lượng đó.
Đi tìm hiểu xem “vấn đề” của mình là gì, tôi làm Trắc nghiệm tính cách tâm lý Myers-Briggs (1), kết quả cho thấy tôi là một người hướng nội (introvert), ngược với tôi là những người hướng ngoại (extrovert). Có nhiều định nghĩa khác nhau về người hướng nội và người hướng ngoại, có thể hiểu đơn giản rằng người hướng ngoại hấp thụ năng lượng từ những người xung quanh nên họ luôn cần tiếp xúc với người khác để “nạp” năng lượng, còn người hướng nội tự tạo ra năng lượng của mình, thay vì hấp thụ từ người khác họ cho đi nguồn năng lượng của mình, do đó họ cảm thấy các hoạt động xã giao khá là “tốn sức” và họ cần thời gian sau đó để nạp lại năng lượng (2). Liệu đây có phải lý do cho “vấn đề” của tôi?
Thế giới chỉ yêu người hướng ngoại?
Nhắc lại câu chuyện của tôi khi tham gia các cuộc gặp xã giao, mà đối với tôi mỗi cuộc gặp là một “thử thách tinh thần”. Nỗ lực để kéo được bản thân đến cuộc gặp là một chuyện, nỗ lực để trải qua được cuộc gặp đó là một chuyện khác, nỗ lực ấy còn gặp chướng ngại vật là chính những câu nói tưởng chừng vô hại như “Bạn này ít nói nhỉ?” Những câu nói ấy làm người hướng nội càng tự định kiến, nghĩ rằng mình có vấn đề và càng lo lắng, áp lực rằng mình phải nói thì mới “bình thường”. Áp lực đó khiến họ càng thu mình, càng không muốn đến những nơi đông người vì không muốn bị đánh giá, không muốn phải “giả vờ” là một người khác để có thể hòa nhập.
Tác giả Susan Cain (3) viết trong cuốn sách của mình, cuốn “Im lặng: Sức mạnh của người hướng nội, trong một thế giới không bao giờ có thể lặng im”: “Chúng ta đang sống trong một hệ giá trị mà tôi gọi là Khuôn Mẫu Hướng Ngoại Lý Tưởng (the Extrovert Ideal)- một niềm tin có vẻ có mặt ở khắp mọi nơi rằng một con người lý tưởng với xã hội phải là một kẻ hoạt bát, xông xáo, năng nổ, hăng hái giao du rộng rãi, và có thể hoàn toàn thoải mái khi là trung tâm của mọi sự chú ý […] Sự hướng nội – cùng với những tính cách đi kèm như tính nhạy cảm, sự nghiêm túc, và sự rụt rè – giờ đây đã trở thành những đặc điểm tính cách hạng hai, đâu đó nằm giữa một nỗi thất vọng và một chứng bệnh về tâm lý […] Hướng ngoại là một tính cách cực kỳ hấp dẫn, nhưng chúng ta đã vô tình biến nó thành một thứ tiêu chuẩn đàn áp, và khiến cho phần lớn trong chúng ta cảm thấy mình buộc phải tuân theo (4).”
Sự thiên vị này dường như đã ăn sâu vào tiềm thức của chúng ta và gây ảnh hưởng nhiều hơn chúng ta tưởng. Một ví dụ điển hình là các vòng tuyển dụng của các tập đoàn lớn dường như được thiết kế để tìm ra những người hướng ngoại nhất. Từ vòng hồ sơ bạn đã cần chứng minh mình tham gia nhiều hoạt động xã hội, mình là người hướng ngoại, năng nổ. Tiếp đến là vòng teamwork (làm việc nhóm), nơi thường biến thành sàn đấu của những người hướng ngoại khi bạn nói càng nhiều, càng to, thuyết trình càng hay thì bạn càng dễ lọt vào mặt xanh của nhà tuyển dụng. Cuối cùng là vòng phỏng vấn, tôi dám chắc những người hướng ngoại hoặc tỏ ra mình hướng ngoại sẽ dễ gây ấn tượng với nhà tuyển dụng hơn những người hướng nội. Tôi tự hỏi các công ty đã đánh mất bao nhiêu tài năng là người hướng nội chỉ vì các vòng tuyển dụng không được thiết kế phù hợp với họ?
Hiểu về khả năng của người hướng nội
Chúng ta thường có xu hướng nhận định những đứa trẻ hiếu động, nghịch ngợm là thông minh còn những đứa trẻ trầm tính, ít nói, ít bạn là không thông minh bằng, thậm chí có vấn đề. Cha mẹ thường cố sửa chữa những đứa con hướng nội của mình bằng cách khiến trẻ ra ngoài nhiều hơn, cho trẻ tham gia các lớp học kích thích hơn, ép trẻ “ra khỏi cái vỏ của mình” để được như những đứa trẻ hướng ngoại. Kèm theo đó là những câu nói như “Bạn kia chạy nhảy giỏi chưa kìa, sao con cứ ngồi lì một chỗ?” “Sao con không ra ngoài chơi mà cứ thích ở trong nhà?” Đơn giản những đứa trẻ hướng nội có một kiểu trí thông minh khác, chúng có thể thích suy nghĩ một mình và không thích các hoạt động quá kích thích.
Tôi chợt nghĩ không biết có bao nhiêu đứa trẻ đã phải lớn lên trong lo sợ rằng mình có vấn đề, mình không bình thường, không thông minh và không có tiềm năng bằng những người bạn hoạt bát khác?
“Chúng ta luôn thích nghĩ rằng mình trân trọng mọi đặc tính cá nhân, nhưng quá thường xuyên, chúng ta chỉ trân trọng một loại đặc tính cá nhân mà thôi” (Susan Cain). Vì thế giới yêu người hướng ngoại, để cạnh tranh và thành công được trong công việc và cuộc sống, có vẻ người hướng nội chỉ có một cách duy nhất là cố gắng trở thành hoặc đóng vai người hướng ngoại. Nhưng có thực sự người hướng nội là những người thiếu sáng tạo và không có tài năng? Tổ chức mà tôi đang làm thường xuyên tổ chức các sự kiện ngoài trời thu hút sự tham gia của hàng nghìn người, các sự kiện được ghi nhận là sáng tạo, hấp dẫn và thú vị. Có thể bạn nghĩ những người đằng sau các sự kiện ấy ắt phải là những người hướng ngoại và nhiều năng lượng lắm, nhưng thực tế 70% những người làm việc toàn thời gian trong tổ chức của tôi nhận mình là người hướng nội. Rất nhiều người có đóng góp quan trọng trong lịch sử loài người cũng là người hướng nội như Isaac Newton, Albert Einstein, Frédéric Chopin, hay những nhà sáng tạo như Steven Spielberg, Larry Page, J. K. Rowling.
Ai cũng có quyền là chính mình!
Trước khi nói đến những thứ cao xa như thay đổi hệ giá trị của chúng ta sang đánh giá cao cả người hướng nội và người hướng ngoại, tôi muốn nói về thái độ của chúng ta với những sự khác biệt trong cuộc sống. Có những người thích hoạt động ngoài trời, thích gặp gỡ tiệc tùng, nhưng cũng có những người thấy thoải mái khi ở một mình, đọc sách, ở một nơi yên tĩnh, và tránh xa các đám đông. Có những người thích hành động, cũng có những người thích im lặng và suy nghĩ. Ở trong một cuộc gặp, thay vì hỏi những câu ngầm ý đánh giá như “Bạn này ít nói nhỉ?” hãy hỏi thẳng “Bạn có ý kiến gì cho vấn đề này không?” nếu họ chưa muốn nói, hãy tôn trọng lựa chọn của họ. Người hướng nội có cách riêng để đóng góp ý kiến của mình, nhiều khi trong một nhóm quá kích thích, họ không suy nghĩ được và có xu hướng ít đóng góp ý kiến. Họ sẽ dành thời gian về nhà nghiền ngẫm và gửi lại đóng góp cho bạn qua email hoặc một cách nào đó khác.
Bản thân những người hướng nội cũng cần hiểu về mình, rằng không có gì sai khi là một người hướng nội cả, những người hướng nội có thế mạnh riêng của mình và chỉ khi bạn chấp nhận con người mình, bạn mới có thể phát huy được tối đa những khả năng đó.
Hướng nội là một món quà
Vậy tại sao người hướng nội luôn coi đó là điểm yếu?
Người hướng nội có những thế mạnh điển hình, những khả năng rất riêng và họ luôn có cách để tỏa sáng trong một môi trường đầy người hướng ngoại thế nên hãy dừng coi đó là một yếu điểm, đó là món quà mà ít người có được.
Người hướng nội có mặt ở rất nhiều nơi, hầu như trong bất kì văn phòng nào cũng có ít nhất 1 người hướng nội. Sống trong thế giới mà người ta đề cao giao tiếp, kết nối, một thế giới của người hướng ngoại, những người hướng nội, số ít trong tập thể dần có suy nghĩ rằng mình là thế yếu, mắc phải những yếu điểm chẳng ai mong muốn.
Chính vì sự kín tiếng của người hướng nội, chẳng mấy ai hiểu họ đang nghĩ gì, làm gì hay có những dự định gì. Cho dù họ có đóng góp nhiều cho tập thể đi chăng nữa, sự kín tiếng khiến cho những đóng góp của họ không tỏa sáng, chẳng mấy nổi bật. Người hướng nội cũng gặp phải cái nhìn chẳng mấy thiện cảm từ những người xung quanh.
Thế nhưng, hướng nội không phải là một lời nguyền, nó sẽ là món quà vô giá cho những người biết tận dụng tính cách của mình. Bạn không tin ư? Nếu là một người hướng nội, hãy thử những cách dưới đây, chắc chắn bạn sẽ thấy bản thân mình mạnh mẽ hơn rất nhiều.
Phát triển khả năng giao tiếp, cải thiện EQ cá nhân
Người hướng ngoại có thể nói rất nhiều, thể hiện rất nhiều, thế nhưng họ không có được sự đồng cảm hay hướng suy nghĩ sâu như người hướng nội. Người hướng nội một khi đã kết nối được với ai, xây dựng được lòng tin, họ sẽ trở thành một người bạn thân, một người đồng nghiệp tuyệt vời.
Nếu cảm thấy mình đơn độc trong văn phòng, hãy tìm một người có thể tin tưởng. Đó không nhất thiết phải là một người hướng nội, chỉ cần là một người bạn có thể thoải mái nói chuyện, tin tưởng và làm việc cùng khi cần thiết.
Một số người hướng nội có xu hướng cởi mở hơn khi sử dụng những công cụ làm việc như email hay tin nhắn, nói chuyện trực tiếp khiến bạn mệt mỏi, kiệt sức thì hãy sử dụng những thứ trên. Khi tạo được phương pháp kết nối với đồng nghiệp, bạn bè, bạn sẽ cho họ thấy được khả năng thật sự của mình, những gì mà họ không hề hay biết bạn có thể làm được.
Cách đơn giản hơn là chuẩn bị trước những gì bạn muốn nói, muốn thể hiện. Viết nó ra giấy chẳng hạn và bạn sẽ chỉ việc đọc nó ra khi tiếp cận người khác, tránh những câu hỏi ngoài lề, những thứ có thể kích hoạt sự mệt mỏi của người hướng nội khi nói về thứ họ không quan tâm. Một khi mọi thứ đã thành kịch bản, cứ làm nó mà thôi.
Tập trung vào những thế mạnh cá nhân
Là một người hướng nội, bạn biết rằng có những thứ mình làm rất tốt. Thế nhưng, đã bao giờ bạn dám bày tỏ nó với cấp trên để tập trung làm thứ mình giỏi, thứ mình thích thay vì nhận vô số thứ chẳng liên quan vào mình?
Người hướng nội có khả năng tập trung tốt vào một lĩnh vực và làm nó thật tốt, hãy mạnh dạn chia sẻ với cấp trên về những thứ bạn muốn, thích làm. Điều tuyệt vời là bạn chỉ cần nói nó 1 lần thôi, cấp trên sẽ hiểu và cho phép bạn làm những gì mình muốn. Khi đã đạt được mục đích rồi, hãy thể hiện khả năng bản thân, khẳng định thế mạnh của chính mình.
Môi trường làm việc cũng là một thứ rất quan trọng với người hướng nội, nếu cảm thấy mình cần thiết có một môi trường làm việc tốt để tỏa sáng, hãy yêu cầu nó. Giống như trên, bạn chỉ cần đề xuất một lần mà thôi, nên hãy chịu khó mệt mỏi chỉ 1 lần để có được thứ mình mong muốn.
Điểm mấu chốt bạn cần phải hiểu rằng, người xung quanh sẽ không thể biết được bạn đang làm những gì, làm nốt những gì, bạn cảm thấy ra sao khi làm việc… nếu bạn không thể hiện nó với người khác. Không cần tốn quá nhiều công sức giao tiếp, kết nối thế nhưng sự ngại ngần đôi khi biến sự hướng nội của bạn trở thành một điều gì đó tiêu cực.
Xác định con đường để gặt hái thành công
Thành công với người hướng nội đôi khi không giống với người hướng ngoại, người hướng nội suy nghĩ nhiều hơn về những thứ thiết thực chứ không phải thành công hào nhoáng hay cao xa như người hướng ngoại. Hãy xác định nhu cầu của chính mình để rồi từ đó tạo lộ trình để gặt hái được nó.
Thế nhưng, nếu bạn có ước muốn thành công to lớn, cao xa như những người hướng ngoại, trước hết hãy tập trung vào thế mạnh của chính mình. Suy cho cùng, cản trở duy nhất của người hướng nội chỉ là thể hiện bản thân, giao tiếp còn về năng lực làm việc hay những thứ khác, người hướng nội chẳng kém nếu không muốn nói là có phần hơn so với người hướng ngoại.
Biến những thứ mình làm không tốt, chuyển chúng sang trở thành những thứ bản thân làm tốt hơn là cách để người hướng nội tỏa sáng. Đừng để những rào cản trong giao tiếp, thể hiện cản trở người hướng nội tới với thành công, người hướng nội có được sự tập trung cao hơn nhiều, những khả năng cá nhân toàn diện, thứ mà họ cần chỉ là một môi trường làm việc thoải mái và được làm đúng những gì mình thích mà thôi.
Tôi tin rằng ai cũng có quyền là chính mình, không ai có thể ép một người hướng nội trở thành hướng ngoại, hay ép một người hướng ngoại trở nên hướng nội. Tất cả là sự lựa chọn của cá nhân, việc chúng ta cần làm không phải là bám vào các khuôn mẫu và tạo áp lực lẫn nhau để ai ai cũng khít vừa khuôn mà là học cách chấp nhận và tôn trọng tính cách riêng cũng như lựa chọn của những người khác.
